Partia hiszpańska jest debiutem otwartym. W klasyfikacji encyklopedii otwarć szachowych jest oznaczona kodami ECO od C60 do C99.

Jest to jedno z najwcześniej znanych otwarć. Pierwszy jego opis można znaleźć w manuskryptach z Getyngi, datowanych na 1490 rok. W literaturze anglojęzycznej partia hiszpańska jest nazywana Ruy López, na cześć szesnastowiecznego hiszpańskiego księdza Ruya Lópeza, który opisał to otwarcie w wydanej w 1561 roku książce. W późniejszych czasach nie było popularne, dopiero XIX wiek przyniósł wzrost zainteresowania tym debiutem. Pierwsze pogłębione analizy partii hiszpańskiej podał Carl Jänisch w połowie XIX stulecia. Do rozwoju debiutu znacząco przyczynili się na przełomie wieków Michaił Czigorin, Wilhelm Steinitz i Siegbert Tarrasch. Wiek XX zaowocował ogromną liczbą przeanalizowanych wariantów. Otwarciem zajmowało się wielu wybitnych szachistów, między innymi mistrzowie świata: Aleksander Alechin, Wasilij Smysłow, Anatolij Karpow i Garri Kasparow. Do dzisiaj partia hiszpańska jest najczęściej stosowanym debiutem otwartym.

Podstawowe warianty:
Obrona Morphy'ego 3...a6
wariant wymienny 4.G:c6
nowoczesna obrona Steinitza 4.Ga4 d6
opóźniona obrona Schliemanna 4.Ga4 f5
opóźniona obrona Brentana 4.Ga4 g5
obrona norweska 4.Ga4 b5 5.Gb3 Sa5
obrona Møllera 4.Ga4 b5 5.Gb3 Gc5
wariant zamknięty 4.Ga4 Sf6 5.O-O Ge7
wariant otwarty 4.Ga4 Sf6 5.O-O S:e4
obrona archangielska 4.Ga4 Sf6 5.O-O b5 6.Gb3 Gb7

Warianty inne niż 3...a6
klasyczny 3...Gc5
obrona Cozio 3...Sge7
obrona berlińska 3...Sf6
obrona Birda 3...Sd4
obrona Steinitza 3...d6
obrona Schliemanna 3...f5
obrona Smysłowa 3...g6
obrona Brentana 3...g5

1.e4 e5 2. Sf3 Sc6 3.Gb5

Przede wszystkim, czarne mogą spróbować odpędzić intruza. Służy do tego ruch
3. ... a6

Jeżeli białe odejdą Ga4, to Goniec pozostanie na przekątnej i ciągle będzie atakował skoczka (czarne mogą kontynuować atak na gońca przez b5 - obrona norweska).

Jeżeli białe zdecydują się wymienić gońca na skoczka:
4. G:c6 d:c6

to białym nie opłaci się zbić skoczkiem piona e5, gdyż po np. Hd4 czarne zbiją piona e4.

Poza ruchem 3. ... a6 czarne mogą zagrać w inny sposób, ignorując na razie gońca, który chwilowo nie przedstawia realnego zagrożenia.

Wariant klasyczny

Wariant klasyczny polega na zaatakowaniu przez czarne po raz trzeci pola d4, a także pola f2:
3. ... Gc5

Niezbity dotychczas skoczek będzie mógł stanąć na polu d4. Czarne będą się starały wprowadzić do gry drugiego gońca po d7-d6.

Obrona berlińska

Wychodząc z założenia, że najlepszą obroną jest atak, czarne grają
3. ... Sf6

Teraz białe muszą zorganizować obronę Piona - np. przez 0-0, z następnym d2-d4.

Obrona Birda

Czarne uciekają przed gońcem do przodu:
3. ... Sd4

Nastąpi wymiana skoczków, a goniec b5 zostanie odpędzony przez np. c7-c6, z wyrównaniem przez czarne kontroli nad polem d5.



TEORIA DEBIUTÓW

PARTIA HISZPAŃSKA
1. e2-e4 e7-e5
2. Sgl-f3 Sb8-c6
3. Gfl-b5
Ruch ten pośrednio atakuje pionka e5, grożąc zdobyciem go po ewentualnym biciu skoczka c6.
3. ... a7-a6
Posunięcie wprowadzone przez słynnego mistrza
P. Morphy. Ma ono na celu odrzucenie białego gońca z przekątnej a6-fl, co jak się przekonamy ma istotne znaczenie w walce o centrum.
Prócz 3. ... a7-a6 grywa się również, choć bez porównania rzadziej inne obrony. Teraz 4. Gb5:c6 prowadzi do wariantu wymiennego: 4. ... d7:c6
5. 0-0 (5. S:e5? Hd4!) f7-f6 6. d2-d4, Gc8-g4. Częściej grywa się:
4. Gb5-a4
Utrzymując nacisk na Sc6, co jest celem debiutowym.
4. ... Sg8-f6
Najczęściej stosowana kontynuacja. Grywa się także 4. ... d7-d6 5. c2-c3, Gc8-d7 6. d2-d4, Sg8-f6 7. 0-0, Gf8-e7 8. Sbl-d2, 0-0 (tzw. wariant Kecskemet).
5. 0-0
Teraz czarne grają zazwyczaj 5. ... Gf8-e7 (A) lub 5. ... Sf6:e4 (B).


Wariant A)
Wariant zamknięty partii hiszpańskiej.
5. ... Gf8-e7
Za słabsze uchodzi 5. ... Gf8-c5 (6. c3, Ga7
7. d4, S:e4 8. Wel, f5 9. Sbd2! z przewagą białych).
6. Wfl-el
Tu grywa się też niekiedy 6. Hdl-e2.
6. ... b7-b5
Inaczej po 7. Ga4: c6 białe zdobyły pionka e5.
7. Ga4-b3 0-0
8. c2-c3 d7-d6
Do ostrej gry prowadzi 8. ... d7-d5 (kontratak Marshalla).
9. h2-h3
Zapobiega związaniu skoczka (Gc8-g4).
9. ... Sc6-a5
10. Gb3-c2
Białopolowy goniec jest dla białych bardzo cenny
w tej partii, dlatego unikają jego wymiany.
10. ... c7-c5
11. d2-d4 Hd8-c7

W wytworzonej pozycji białe mają pewną przewagę - mogą bowiem zależnie od uznania zamknąć centrum (ruchem d4-d5), bądź utrzymać napięcie z możliwościami otwarcia linii „d" lub „c".


Wariant B)
Wariant otwarty partii hiszpańskiej.
5. ... Sf6:e4
Ten ruch prowadzi do ostrzejszej, kombinacyjnej gry.
6. d2-d4 b7-b5
6. ... e5:d4 jest zbyt ryzykowne i niekorzystne dla czarnych. Po 7. Wfl-el, d7-d5 8. Sf3:d4, Gf8-d6!
9. Sd4:c6, Gd6:h2+ 10. Kgl-hl! (po 10 K:h2 czarne mają wiecznego szacha) 10. ... Hd8-h4 11.Wel:e4+! d5: e4 12. Hdl-d8+! Hh4:d8 13. Sc6:d8+, Ke8:d8 14. Khl:h2 powstaje końcówka lepsza dla białych.
7. Ga4-b3 d7-d5
Teraz także 7. ... e5: d4 jest niewskazane:
8. Wfl-el, d7-d5 8. Sbl-c3! d4:c3 10. Gb3:d5,
Gc8-b7 11. Wel:e4+, Gf8-e7 12. Gcl-g5 z silnym atakiem białych.
8. d4:e5 Gc8-e6
9. c2-c3
Można także grać 9. Hdl-e2 z następnym Wfl-dl.
9. ... Gf8-e7
Albo 9. ... Gf8-c5.
10. Sbl-d2 0-0
Pozycja jest skomplikowana i trudna do oceny - gra w przybliżeniu wyrównana.

Opracował: P.Łosiewicz



Garro, Pierre - Godena, Michele (wariant klasyczny)
1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 Nf6 4.O-O Bc5 5.Nxe5 Nxe5 6.d4 a6 7.Ba4 b5 8.Bb3 Bxd4 9.Qxd4 d6 10.f4 c5 11.Qc3 Neg4 12.e5 c4 13.exf6 O-O 14.Bxc4 Qb6+ 15.Kh1 bxc4 16.fxg7 Re8 17.h3 Nf2+ 18.Kh2 Bb7 19.Qxc4 Rac8 20.Qb3 Qxb3 21.cxb3 Rc2 22.Nc3 Nd3 23.Rg1 Re1 24.Rxe1 Rxg2+ 25.Kh1 Nf2#


White: Short N
[Black: Sulskis,S (obrona norweska)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 a6 4.Ba4 b5 5.Bb3 Na5 6.0-0 d6 7.d4 Nxb3 8.axb3 f6 9.Nc3 Bb7 10.Nh4 Qd7 11.Nd5 Ne7 12.Qh5+ Kd8 13.c4
Nxd5 14.cxd5 g6 15.Qf3 Be7 16.Qg3 c6 17.dxc6 Bxc6 18.d5 Bb7 19.Be3 Ke8 20.f4 Rc8 21.Rf2 Rf8 22.Nxg6 Rg8 23.f5 hxg6 24.fxg6 f5
25.exf5 Bf6 26.Rd1 Qe7 27.Qg4 Kd7 28.h4 Kc7 29.h5 Kb8 30.Qe4 Bg5 31.h6 Bxe3 32.Qxe3 Qf6 33.h7 Rge8 34.g4 Qh4 35.Qe4 Qf6 36.Rh2
Rc5 37.Rh5 Bc8 38.g5 Qg7 39.f6 Qc7 40.h8Q Rc1 41.Qe1 Qc5+ 42.Kh1 Rxh8 43.Rxh8 Rxd1 44.Qxd1 Qe3 45.Qc2 Qf3+ 46.Qg2 1-0


White: Nisipeanu, Liviu-Dieter
Black: Ravi, Thandalam Shanmugam (wariant wymienny)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 a6 4.Bxc6 dxc6 5.0-0 Qd6 6.Na3 Be6 7.Qe2 f6 8.Rd1 c5 9.c3 Qc6 10.d4 cxd4 11.cxd4 Bxa3 12.bxa3 Bc4 13.Qe1
0-0-0 14.d5 Qd7 15.Rb1 Bb5 16.Be3 Ne7 17.Qb4 b6 18.a4 Bxa4 19.Rdc1 b5 20.Qa5 c6 21.dxc6 1-0


White: Gretarsdottir,L
Black: Ingibergsson,Valgard (wariant klasyczny)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 Bc5 4.c3 d6 5.0-0 Bd7 6.d4 exd4 7.cxd4 Bb6 8.Nc3 Nge7 9.Be3 0-0 10.a4 Bg4 11.d5 Ne5 12.Be2 Nxf3+ 13.Bxf3
Bxf3 14.Qxf3 Bxe3 15.Qxe3 Kh8 16.Rfe1 Qd7 17.Rad1 a6 18.h3 f5 19.exf5 Nxf5 20.Qe6 Rf7 21.Re4 Raf8 22.Rde1 Re7 23.Qxd7 Rxd7
24.Ne2 Re7 25.Nf4 Rfe8 26.Rxe7 Rxe7 27.Rc1 Nd4 28.Rc4 Nb3 29.Ne6 Na5 30.Rxc7 Rxc7 31.Nxc7 Kg8 32.Ne8 Nc4 33.b3 Kf7 34.bxc4 Kxe8
35.f4 a5 36.Kf2 b6 37.Ke3 Kf7 38.Ke4 Kf6 39.g4 h6 40.h4 Kg6 41.f5+ Kf7 42.Kf4 Kf6 43.g5+ Kf7 44.gxh6 gxh6 45.Kg4 Kf6 46.Kh5 Kg7
47.f6+ Kxf6 48.Kxh6 Kf5 49.Kg7 1-0


White: Nisipeanu, Liviu-Dieter
Black: Kosashvili, Yona (obrona berlińska)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 Nf6 4.0-0 Nxe4 5.d4 Nd6 6.Bxc6 dxc6 7.dxe5 Nf5 8.Qxd8+ Kxd8 9.Nc3 Ke8 10.h3 a5 11.Re1 Ne7 12.Ne4 Ng6
13.Nd4 a4 14.Bd2 h6 15.Rad1 Bd7 16.c4 Rd8 17.Ba5 b6 18.Bc3 Nf4 19.Nf6+ gxf6 20.exf6+ Be6 21.Nxe6 Rxd1 22.Nxc7+ Kd7 23.Rxd1+ Kc8
24.Be5 Ng6 25.Bg3 a3 26.b3 Bb4 27.Na6 Bc3 28.Nb8 c5 29.Nc6 Bd4 30.Kf1 Kb7 31.Nxd4 Rd8 32.b4 cxd4 33.Rd3 Nf8 34.Be5 Ne6 35.f4 Re8
36.g3 b5 37.cxb5 Kb6 38.f5 Ng5 39.Bxd4+ Kxb5 40.Rxa3 Kxb4 41.Re3 Ne4 42.Kg2 h5 43.Bb2 Kc4 44.a4 Kb4 45.Ba3+ Kc4 46.Kf3 Ng5+
47.Ke2 Ne4 48.Be7 Kd4 49.a5 Rg8 50.Rd3+ Ke5 51.a6 Nxg3+ 52.Kd1 Ne4 53.Ra3 Kxf5 54.a7 Ra8 55.Ke2 Nxf6 56.Rf3+ Ke6 57.Bxf6 Rxa7
58.Bg5 Ra2+ 59.Ke3 Rg2 60.Rf6+ Ke7 61.h4 Kf8 62.Rh6 Kg7 63.Rxh5 f6 64.Bf4 Kg6 65.Ra5 Rb2 66.h5+ 1-0


[White "Polgar, Zsuzsa
[Black "Hector, Jonny (obrona Ałapina)

[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 Bb4 4.0-0 Nge7 5.c3 Ba5 6.d4 exd4 7.Nxd4 0-0 8.Bg5 f6 9.Be3 Bb6 10.Bc4+ Kh8 11.Nxc6 bxc6 12.Qe2 d5
13.Bd3 f5 14.exf5 Nxf5 15.Bxb6 axb6 16.Nd2 Nd6 17.a3 Qf6 18.Rae1 Bf5 19.Bxf5 Qxf5 20.Nf3 Rae8 21.Ne5 c5 22.f4 d4 23.Qd2 dxc3
24.Qxc3 Rd8 25.Nc6 Rde8 26.Re5 Qd7 27.Rxe8 Rxe8 28.Ne5 Qe6 29.Qf3 Nf5 30.Qb7 Qb3 31.Qxc7 Qe3+ 32.Kh1 Qe2 33.Rb1 Qe4 34.Rg1 Rf8
35.Nf7+ Kg8 36.Ng5 Qc2 37.Qc6 h6 38.Nf3 Qc4 39.Ne5 Qxf4 40.Qe6+ Kh7 41.Ng6 Qg4 42.Nxf8+ Kh8 43.Qg6 1-0


[White Svidler, Peter
[Black Rohde, Michael (Obrona Cozio)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 Nge7 4.Nc3 g6 5.h4 h6 6.h5 g5 7.d4 exd4 8.Nxd4 Bg7 9.Be3 0-0 10.Qd2 d5 11.0-0-0 dxe4 12.Nxe4 Nxd4
13.Bxd4 Qxd4 14.Qxd4 Bxd4 15.Rxd4 a6 16.Bc4 b5 17.Be2 Nf5 18.Rd2 Be6 19.a3 Rad8 20.Rhd1 Rxd2 21.Rxd2 Kg7 22.Nc5 Bc8 23.Bg4 Nd6
24.Bxc8 Rxc8 25.Nxa6 Ne4 26.Re2 Nf6 27.Re5 c6 28.Nb4 Nxh5 29.Rc5 Nf4 30.g3 Nh3 31.Nd3 Kf6 32.Kd2 Ng1 33.Ne5 Rd8+ 34.Ke3 Rd5
35.Rxd5 cxd5 36.Ng4+ Ke6 37.Nxh6 f5 38.g4 f4+ 39.Kd3 Nf3 40.Ke2 Nd4+ 41.Kd3 Nf3 42.b3 Ne5+ 43.Ke2 Nc6 44.Nf5 Ke5 45.c3 Ke4
46.f3+ Ke5 47.Kd3 Kf6 48.Nd4 Na5 49.Kc2 Ke5 50.Nxb5 Nc6 51.Kd3 Na5 52.Nd4 Kd6 53.a4 Nb7 54.b4 Nd8 55.a5 Nf7 56.Nf5+ Kc6 57.Kd4
Nd8 58.Ne7+ Kd6 59.Nxd5 Nc6+ 60.Ke4 Ne5 61.a6 1-0

[White Nisipeanu, Liviu-Dieter
[Black Tseitlin, Mikhail (Obrona Schliemanna)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 f5 4.Nc3 fxe4 5.Nxe4 d5 6.Ng3 Bg4 7.h3 Bxf3 8.Qxf3 Nf6 9.Nh5 Qd6 10.Nxf6+ gxf6 11.Qh5+ Kd7 12.0-0 a6
13.Be2 Nd4 14.Bg4+ Kc6 15.c3 Ne6 16.d4 Ng7 17.Qf7 h5 18.dxe5 fxe5 19.Bf3 e4 20.c4 exf3 21.Bf4 Qe7 22.Qxd5+ Kb6 23.Be3+ c5 24.b4
Rd8 25.Qxf3 Ne6 26.Rae1 Qd7 27.Qf6 Bd6 28.Rd1 Qc6 29.Rxd6 Qxd6 30.bxc5+ Nxc5 31.Rb1+ Kc6 32.Qf3+ Kd7 33.Rd1 Nd3 34.Bf4 Qg6
35.Rxd3+ Kc8 36.Rd5 Qc6 37.Qa3 Rhg8 38.Bd6 b6 39.Qxa6+ Qb7 40.Qxb7+ Kxb7 41.Bb4 h4 42.Be7 Rde8 43.Bxh4 Re4 44.Bg5 Rxc4 45.Be3
Ra8 46.Rb5 Ra6 47.g4 Kc6 48.Rf5 Rb4 49.Rf6+ Kd5 50.Kg2 Ke5 51.Rg6 Ke4 52.Kg3 Ra3 53.h4 Rb1 54.h5 b5 55.h6 Rxa2 56.Re6+ Kd5 57.h7
Ra8 58.Rh6 Rh8 59.Bg5 Rg1+ 60.Kf3 1-0

[White Galego, Luis
[Black Cordovil, Joan (Wariant Nuremberga)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 f6 4.d4 exd4 5.Nxd4 Qe7 6.Nc3 Qe5 7.Nf3 Qh5 8.0-0 Bd6 9.Be2 Nge7 10.Nb5 Be5 11.g3 Qh3 12.Nxe5 Nxe5 13.f4
1-0


[White Kaiumov, Dmitry
[Black Iuldachev, Saidali (wariant Winogradowa)
[Result "0-1"]


1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 Qe7 4.0-0 Nd8 5.d4 c6 6.Bc4 d6 7.h3 Nf6 8.Re1 Qc7 9.a4 Be7 10.Nc3 a5 11.Be3 0-0 12.Qd2 Ne6 13.Ba2 Bd7
14.Rad1 Rad8 15.d5 cxd5 16.Bxd5 Nc5 17.b3 Rc8 18.Bxc5 Qxc5 19.Re3 b6 20.Bc4 h6 21.Rd3 Be6 22.Ba6 Rc7 23.Nh2 Ra8 24.Bb5 Qb4
25.Nd5 Nxd5 26.exd5 Bf5 27.Bc6 Bxd3 28.Qxd3 Rf8 29.Ng4 Bg5 30.c3 Qxb3 31.Rb1 Qa3 32.Rxb6 Qc1+ 33.Kh2 f5 34.Ne3 e4 35.Qe2 Qxc3
36.g3 f4 37.gxf4 Bxf4+ 38.Kg2 Bxe3 39.Qxe3 Qe5 40.Ra6 Rcf7 41.Ra8 Rxa8 42.Bxa8 Rf3 43.Qe2 Qf5 0-1


Warszawa POL
[White Socko,Bartosz
[Black Bartel,Mateusz (obrona Smysłowa)
[Result "1-0"]

1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 g6 4.c3 a6 5.Bc4 Bg7 6.d4 d6 7.Bg5 Nf6 8.dxe5 dxe5 9.Qxd8+ Nxd8 10.Nbd2 Nc6 11.h3 0-0 12.a4 b6 13.0-0
Bb7 14.b4 a5 15.b5 Nd8 16.Nxe5 Re8 17.f4 Ne6 18.Nxf7 Kxf7 19.f5 gxf5 20.exf5 Nd5 21.fxe6+ Kg6 22.h4 Bxc3 23.Bd3+ Kg7 24.Rf7+ Kh8
25.Rxh7+ Kg8 26.Re1 1-0

[White Rozhkov,V
[Black Mikhaylov,Stepan (obrona Steinitza)
[Result "1-0"]


1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 d6 4.d4 Bd7 5.Nc3 exd4 6.Nxd4 Nf6 7.0-0 Be7 8.Re1 0-0 9.Be3 Ng4 10.Bxc6 bxc6 11.Nxc6 Nxe3 12.Nxe7+ Qxe7
13.Rxe3 Bc6 14.Qd4 Qd7 15.Rd1 a6 16.Rg3 f5 17.Nd5 Kh8 18.c4 fxe4 19.Qxe4 Rae8 20.Qc2 Re5 21.Rh3 h6 22.f4 Re6 23.f5 Rxf5 24.Qxf5
Re1+ 25.Rxe1 Qxf5 26.Ne3 Qa5 27.Re2 Qxa2 28.Rg3 Be4 29.h4 d5 30.cxd5 Bxd5 31.Kh2 Be6 32.Rg6 Qb3 33.Nc2 Bc4 34.Rf2 Qxb2 35.Rg4
Bb3 36.Rf8+ Kh7 37.Nd4 Qa3 38.Rf3 Qd6+ 39.Rfg3 Be6 40.Nxe6 Qxe6 41.Rxg7+ Kh8 42.R7g6 1-0